Netherlands

Als feestelijke aftrap voor Internationale Vrouwendag vond op vrijdag 7 maart een inspirerend event plaats van het Vrouwen & Voedsel-netwerk in het Provinciehuis in Den Bosch. Het thema van dit jaar? Vrouw van de Toekomst — een krachtige uitnodiging om na te denken over de rol van vrouwen in de voedseltransitie, landbouw en natuur, nu en morgen.

GRASS CEILING Nederland was met trots en in groten getale aanwezig op het event. Als deelnemers, maar ook met twee krachtige workshops door vrouwen uit ons netwerk, die elk op hun eigen manier het thema belichaamden.

Sonja van Uden gaf een verdiepende workshop over het vinden van een duurzame balans tussen mens en natuur. Met haar kennis en ervaring liet zij zien hoe essentieel het is dat vrouwen in dit veld hun stem laten horen en vanuit verbondenheid en zorg bouwen aan een leefbare toekomst.

Dorieke Goodijk-Smits verzorgde een sessie over vrouwelijk leiderschap in de agrarische sector. Wat heb je nodig om ‘tot bloei’ te komen en wat neem je aan waardevolle kennis en ervaringen uit het verleden naar de toekomst? Met concrete inzichten en veel ruimte voor uitwisseling inspireerde zij andere vrouwen om hun plek op te eisen én in te nemen.

Het event bood een mooie kans om de zoektocht naar verbinding — ook als je niet altijd hetzelfde standpunt hebt over de agrarische sector of het buitengebied — breder te trekken. De open gesprekken en gedeelde ervaringen lieten zien hoe waardevol het is om, net als binnen het Grass Ceiling-project, met elkaar in dialoog te blijven en bruggen te bouwen binnen een divers netwerk.

Het event was een krachtige reminder dat in de toekomst vrouwelijke invloed essentieel is — en dat we die toekomst samen vormgeven. GRASS CEILING Nederland kijkt met trots terug op deze dag vol verbinding, verdieping en vooruitblik.

Het zevende Nederlandse Living Lab vond plaats op vrijdag 7 februari 2025 op Kamelenmelkerij Smits – de kamelenboerderij van Living Lab innovator, Dorieke en haar man . Meer specifiek, ze houden dromedarissen voor hun melk, dit zijn een bultige kamelen. Terwijl de vrouwen met hartelijke begroetingen, viel het op hoeveel contact ze buiten de Living Lab hebben; ze volgen niet alleen elkaars sociale media-updates, maar delen ook vaardigheden en advies.

Het grootste deel van de tijd in dit Lab werd geleid door stakeholder Petra Bernhard die ons door een workshop leidde om onze eigen kwaliteiten, competenties en waarden te identificeren. Het idee voor deze training was ontstaan doordat een van de innovators zich afvroeg wat haar rol en identiteit als boerin was. Wat zo bijzonder was, was dat deze groep vrouwen een oprechte openheid met elkaar heeft opgebouwd. Ze waren niet bang om zich kwetsbaar op te stellen en vertrouwden elkaar. Er waren verschillende oefeningen voor zelfreflectie, maar ook een kans om kwaliteiten voor anderen op te halen. Dit leverde leuke verrassingen op, want veel van de vernieuwers waren blind voor hun sterke punten die anderen zagen, of beschouwden kwaliteiten als een zwakte terwijl anderen het als een kracht zagen.

Misschien wel het meest relevante aspect voor Grass Ceiling was de discussie rond Leiderschap – wat maakt een goede leider? Het was vooral inspirerend om te zien hoe degenen die zichzelf niet als leider beschouwden, door anderen in de groep als zodanig werden herkend. We associëren leiderschap vaak met mannelijke kwaliteiten als kracht en directheid. Maar het werd duidelijk dat kwaliteiten als steun, empathie, inspiratie enzovoort (vrouwelijke kwaliteiten) net zo belangrijk, zo niet belangrijker, waren in een leider.

Hoewel dit Living Lab weinig theoretische training bevatte, was het ongelooflijk waardevol om tijd te besteden aan de innovators zelf als persoon. De rest van de dag werd besteed aan het delen van updates over de voortgang en planning voor de laatste twee Living Labs dit jaar – er heerst al een melancholie over het feit dat dit ooit zal eindigen. Het laatste deel van de agenda gaf een andere innovator (Albertine) de kans om haar presentatie voor Jonge Agrarische Talent te oefenen. Ze was geweldig en door dit te doen voor zo’n veilig en ondersteunend publiek groeide haar zelfvertrouwen enorm. De feedback na afloop zat vol positiviteit en oprechte steun, omdat iedereen wilde dat ze zou slagen. Om zo’n cheerleading groep te hebben is een mooie ondersteuning.

We eindigden met een rondleiding op de boerderij. Dit was het eerste bezoek aan een deelnemende innovator thuis/op het werk en iedereen was blij en geïnteresseerd. De kamelenkalveren huppelden rond terwijl we inzicht kregen in de uitdagingen en mogelijkheden die het runnen van een boerderij met zich meebrengt. En we vertrokken met chocolade gemaakt van hun kamelenmelk als kers op de taart van weer een succesvolle en inspirerende Living Lab dag.

Fantastic news! Albertine Ekkels – van ‘t Hoog, one of the many great women in the Dutch Living Lab, has reached the final round of Jong Agrarisch Talent (Young Agricultural Talent). She proposes a new booking system to connect groups (coaches, parties, meetings…) with farmers. She earnestly believes that everyone should benefit from and understand the nature that farmers nurture. Arranging a meeting in a rural location can help bridge the distance between the city and the countryside and give people the opportunity to appreciate the beautiful Dutch landscape by themselves.

Albertine’s idea is to set up and facilitate a booking service, making it easier to have an overview of availability for customers, and taking away the administration and promotion requirements from the farmers. Combined with her previous experience with a coach and her current role as a farmer, she is ideally positioned to bring together both of these sectors. All this after recently giving birth to her third child – she is a super woman!

After rehearsing her presentation with the Living Lab, she sparkled when presenting to the judges this week. The winner receives a €2,500 grant to help launch their idea. Now we wait and cross all fingers and toes for her, as this could be her moment to shine. Here she is explaining her concept (in Dutch) along with describing how important it is for women to ‘just try’ their ideas out and not to be scared:   https://www.boerderij.nl/video-boerderijruimtes-en-platteland-zichtbaarder-maken-met-online-platform

Can you help Albertine develop this platform? Contact her directly to share your ideas and wisdom – thank you in advance!

Fantastisch nieuws! Albertine Ekkels – van ‘t Hoog, een van de geweldige vrouwen in de Dutch Living Lab dat doet mee met de EU Grass Ceiling project, heeft de finaleronde van Jong Agrarisch Talent bereikt. Ze stelt een nieuw boekingssysteem voor om groepen (coaches, feesten, vergaderingen etc.) te verbinden met boeren. Ze is ervan overtuigd dat iedereen moet kunnen profiteren van de natuur die boeren koesteren. Het organiseren van een bijeenkomst op een landelijke locatie kan helpen deze afstand te overbruggen en mensen de kans geven het mooie Nederlandse landschap zelf te zien.

Albertine’s idee is om een boekingsservice op te bouwen en te faciliteren, waardoor het makkelijker wordt om een overzicht te hebben van de beschikbaarheid voor klanten, en de administratie en promotie bij de boeren weg te halen. Gecombineerd met haar eerdere ervaring onder een coach en haar huidige rol als boerin, is ze in de ideale positie om beide sectoren samen te brengen. Dit alles na de geboorte van haar derde kind – ze is een supervrouw!

Na het repeteren van haar presentatie met de Living Lab, schitterde ze deze week tijdens haar presentatie voor de jury. De winnaar ontvangt een subsidie van €2.500 om zijn idee te beginnen. Nu wachten we af en kruisen onze duimen voor haar, want dit zou wel eens haar moment kunnen zijn om haar plannen te laten groeien. Hier legt ze haar concept uit (in het Nederlands) en beschrijft ze hoe belangrijk het is voor vrouwen om hun ideeën ‘gewoon uit te proberen’ en niet bang te zijn: https://www.boerderij.nl/video-boerderijruimtes-en-platteland-zichtbaarder-maken-met-online-platform

During the Network Countryside (https://www.netwerkplatteland.nl/) Workshop on 15 November, several workshops were organised for those involved in and living in rural areas. The Rural Network inspires and connects knowledge, people and projects to work together on future-proof agriculture, strengthening nature and a liveable countryside. Bettina Bock (professor for inclusive rural development) and Marloes van Schaik (dairy farmer and strategic policy advisor on multifunctional Agriculture) provided a workshop for Grass Ceiling (https://www.grassceiling.eu/) and shared the lessons learned so far.

Nearly twenty women participated in the workshop. These were mostly officials, but also a number of agricultural entrepreneurs and policy-makers. Bettina started with a presentation on the design of the project and the state of knowledge on female entrepreneurship. Then Marloes took over and as a participant in the living lab she talked about her topic which looks to create a greater role for women in administrative processes.

The presentation was followed by a lively discussion, which gathered input for Grass Ceiling research. There was a lot of engagement on the topic. The living lab concept was seen as a nice method to engage women and there was the question of how we could scale this up further. Of course, it would be nice to start several living labs, for example one per province, but it is also good to put the female entrepreneurship that is already there in the spotlight in the media; Sharing role models are a good start. Marloes presented five needs that women generally want to see fulfilled before they take on a role on a board. These needs touch on providing security, and role models/cultivators of women directors can certainly play a role in that as well. Furthermore, the significant lack of data on female entrepreneurship in the agricultural sector is a disappointment. Measurements = knowledge, which was agreed by all. Women are more often engaged in socio-economic innovations, such as a second branch on the farm. Support for this in the form of subsidies, for example, is badly needed. The focus is now mainly on technical innovations. All in all, we look back on a valuable afternoon!

Tijdens de Werkplaats Netwerk Platteland (https://www.netwerkplatteland.nl/) op 15 november werden er diverse workshops georganiseerd voor betrokkenen bij en inwoners van het platteland. Het Netwerk Platteland inspireert en verbindt kennis, mensen en projecten om samen te werken aan een toekomstbestendige landbouw, het versterken van de natuur en een leefbaar platteland. Bettina Bock (hoogleraar inclusieve plattelandsontwikkeling) en Marloes van Schaik (melkveehoudster en strategisch beleidsadviseur Multifunctionele Landbouw) verzorgden een workshop over het EU project Grass Ceiling (https://www.grassceiling.eu/) en de ervaringen tot nu toe.

Bijna twintig vrouwen namen deel aan de workshop. Dit waren vooral ambtenaren, maar ook een aantal agrarisch onderneemsters en belangenbehartigers. Bettina startte met een presentatie over de opzet van het project en de stand van zaken rondom de kennis over vrouwelijk ondernemerschap. Vervolgens nam Marloes het over en als deelneemster aan de living lab vertelde zij over haar onderwerp; een grotere rol voor vrouwen in bestuurlijke processen.

De presentatie werd gevolgd door een levendige discussie, waarin input is opgehaald voor Grass Ceiling. Er was veel betrokkenheid bij het onderwerp. Het living lab werd gezien als een mooie opstap, en er kwam de vraag hoe we dit verder zouden kunnen opschalen. Natuurlijk is het mooi om meerdere living labs op te starten, bijvoorbeeld 1 per provincie. Maar het is ook goed om het vrouwelijk ondernemerschap dat er al is, in de schijnwerpers te zetten in de media. Rolmodellen stimuleren enorm. Marloes presenteerde een vijftal behoeftes die vrouwen over het algemeen eerst vervuld willen zien voordat ze een rol in een bestuur oppakken. Deze behoeftes raken aan het bieden van veiligheid, en daar kunnen rolmodellen/ kweekvijvers van vrouwelijke bestuurders zeker ook een rol in spelen. Verder is het ontbreken van veel data over vrouwelijk ondernemerschap in de agrarische sector een gemis. Meten = weten, dat werd door iedereen omarmd. Vrouwen houden zich vaker bezig met sociaal economische innovaties, zoals een tweede tak op het bedrijf . Ondersteuning hiervoor in de vorm van bijvoorbeeld subsidies is hard nodig. De focus ligt nu vooral op technische innovaties. Al met al kijken we terug op een waardevolle middag!